Rene Magritte’nin “Le Viol” eseri

20. Yüzyıl’da Sürrealist resmin önemli ismi olan Belçikalı Rene Magritte‘nin romantik bir öpüşmeyi resmettiği “Les Amants“tan söz etmiştim. Şimdi yorumlamaya çalışacağım eserse dikkat ve tepki çeken, bir şok etkisi uyandıran “Le Viol“, yani “Rape“; Türkçe’siyle “Tecavüz” resmi. Sürrealizm’in önemli işlerinden biri kabul edilen bu eser, Andre Breton’un “Qu’est-ce que le Surrealisme?” kitabına kapak oldu.

“Les Amants“ı anlatmaya çalışırken de bahsettiğim önemli bir konudur Magritte‘nin annesinin intiharı. Beyaz geceliğiyle kendini nehre bırakan annesinin cansız bedenini gören ve bu anı hiç unutmayan ressam, birçok eserinde bu anın etkilerini yansıttı. Kimi yorumculara göre bu eserde de kadınlığa yapılan göndermede annesinin etkisi var. 1934 yılında, yani Magritte 36 yaşındayken Belçika’da tamamlanan 73.3 x 54.6 cm ebatlarındaki yağlıboya resim, New York Metropolitan Müzesi‘nde sergileniyor.

Resimde uzun boyunlu, gür açık kahverengi saçlı bir erkeğin biraz şaşkın bir ifadeyle baktığını görür gibi olsak da bu aslında bir çift kadın göğsü, göbeği ve iki bacak arasıdır. Kadın bedenini simgeleyen ana öğeleri bir erkeğin yüzüymüş gibi karşımıza çıkaran Magritte’nin yapmak istediği, erkeğin kafasındaki ‘tecavüz’ düşüncesini resmetmektir. Magritte, bu kompozisyonda kadına bakarak ona zorla sahip olmayı düşünen bir erkeğin sessiz düşüncelerinin yüzüne vuruşunu gösterir.

Bir çift gözün yerini alan bir çift göğüs, burnun yerini alan göbek deliği, ağzın yerini alan vajinal bölge net olarak seçilebiliyorken boynun yerini alan bölge, kadın gövdesinin göğüs altı bölgesi olarak resmedilmiş. Rüzgarda uçuşan gür saçlar, kimi yorumculara göre vajinal bölge kıllarını temsil ediyor. “Erotik sapkınlık” olarak nitelendirilen bu tablo aslında, tecavüz düşüncesini, seksi ayıp, günah gören ve yasaklayan zihniyetin ortaya çıkardığı yönünde bir eleştiridir. Eseri, 1. Dünya Savaşı etkilerinden kurtulamaya başlayan Avrupa toplum psikolojisinin sanatsal ifadesi olarak da yorumlayabiliriz.

Bu çarpıcı figür, resmin tam merkezinde yer aldığı için kişi başka bir şeye odaklanamıyor. Figürü anlamlandırmaya çalışmaktan arka plana gelemedik. Ama zaten Magritte’nin mavi gökyüzü ve açık kahverengi zeminle çağrışım yaptığı çöl peyzajı bizi yine figüre yönlendiriyor.